کابل؛ بهشت دزدان مبایل
می‌توان گفت، کابل- پایتخت یکی از پر جمعیت‌ترین و همچنان پرحادثه‌ترین شهرها در سطح کشور است. معضلات اجتماعی موجود در این شهر به پیمانه‌ای است که نمی‌شود همه را در این‌جا برشمرد. در کنار سایر چالش‌ها و جرایم سازمان‌یافته و قتل و ترورهای هدف‌مند، یکی از پدیده‌هایی که اکنون رفته‌رفته به یک رفتار اجتماعی تبدیل شده است، دزدی مبایل در این شهر پرجمعیت است. به‌دلیل افزایش قضایای دزدی و جرایم جنایی در پایتخت، مردم دیگر نسبت به این پدیده بی‌تفاوت شده‌اند و دلیل آن هم روشن است: بی‌اعتمادی شهروندان نسبت به نهادهای تطبیق‌کننده‌ی قانون، به‌ویژه پولیس و ترس از دزدان.
در شهر کابل کم‌تر کسی را می‌توان یافت که مبایل و در برخی موارد بکس پول و کمپیوتر و دیگر داشته‌های‌شان توسط دزدان به سرقت نرفته باشد. تا جایی‌که ساکنان شهر کابل نمی‌توانند با خاطر راحت در جاده‌ها و مکان‌های پرازدحام به تماس‌های دریافتی خود پاسخ دهند. زیرا زیاد اتفاق افتاده که کسی در حال صحبت بوده و مبایلش هدف دزدان قرار گرفته است.
در این اواخر، دزدان ماهر و در عین حال بی‌ترس که عمدتاَ مبایل سرقت می‌کنند، در شهر کابل شمارشان زیاد شده است. این مشکل بیش‌تر از این جهت موجب نگرانی ساکنان پایتخت شده که سارقین بدون هیچ هراسی در روز روشن در جاده‌ها و خیابان‌ها و پس‌کوچه‌ها به هدف خود می‌رسند.
برای اینکه به حقیقت برسیم و بدانیم این پدیده تا چه اندازه بدل به رفتار اجتماعی شده، با اندکی جست‌وجو می‌توانیم دریابیم. برای مثال، به‌خاطر تهیه‌ی این گزارش، در صفحه‌ی اجتماعی فیس‌بوک اطلاعیه‌ای را منتشر کردیم تا نظریات کسانی‌که مبایل‌شان دزدیده شده است را داشته باشیم. در جریان چند ساعتی که این اطلاعیه روی صفحه‌ی فیس‌بوک بود، بیش از ۸۰ باشنده‌ی پایتخت به ما پیام گذاشتند که به طریقه‌های مختلف، دزدان مبایل آن‌ها را به سرقت برده‌اند.
در این گزارش، با شمار زیادی از باشندگان متضرر گفت‌وگو شده است.
الیاس نواندیش، روزنامه‌نگار در کابل، حوالی چاشت یکی از روزها زمانی‌که به محل کارش می‌رفته، در چند قدمی حوزه‌ی امنیتی پولیس، مبایلش هدف دزدان قرار می‌گیرد: «من حوالی ساعت ۱۱ روز در نزدیکی حوزه‌ی سوم امنیتی پولیس کابل از موتر پیاده شدم تا به دفتر بیایم. در پهلوی حوض آبی وقتی از کنار سرک رد می‌شدم، برایم زنگ آمد. در حال صحبت کردن بودم که موتورسایکل سوار از پشت‌سر مبایلم را قاپید و رفت.»
دزدان مبایل در شهر کابل به اندازه‌ای خاطرجمع‌اند که از قانون و پولیس و همچنان از انبوه افرادی که در دور و پیش آن‌ها در رفت‌وآمد هستند، ترسی ندارند و هر زمان در هر کجایی که بخواهند، کارشان را انجام می‌دهند. عده‌ای از کسانی‌که با ما صحبت کرده‌اند، از بی‌تفاوتی مردم نسبت به برخورد با دزدان حکایت دارند.
سیدحسین کاظمی نیز زمانی‌که طرف دفتر کارش می‌رفته، در ساحه «سرک نو»، یکی از سرنشینان موتر پیاده می‌شود و پس از آن‌که کرایه‌اش را به تکسی‌ران می‌دهد، مبایل آقای کاظمی را از دستش می‌قاپد و پا به فرار می‌گذارد. آقای کاظمی فوراً به دنبال او راه می‌افتد. حدود ده دقیقه دزد را تعقیب می‌کند و در حال دویدن، از افرادی که در مسیر بوده‌اند، می‌خواهد تا دزد را بگیرند. اما به‌گفته‌ی کاظمی، هیچ‌کس به حرفش توجه نمی‌کند. بی‌تفاوتی مردم نسبت به چنین قضایا، ناشی از بی‌اعتمادی به نهادهای امنیتی و همچنان ترس از دزدان است که مبادا با تفنگچه و چاقو هدف قرار بگیرند. زیاد اتفاق افتاده که مبایل، بکس پول، کمپیوتر و در گاهی حتا کت‌وشلوار و کفش برخی از ساکنان پایتخت توسط دزدان، به زور تفنگچه به سرقت رفته است.
از سویی هم، حاجی مهدی شیرزاد، باشنده‌ی دیگرِ شهر کابل تجربه‌اش متفاوت و در عین حال جالب است. آقای شیرزاد در پیامی که به نویسنده این گزارش فرستاده، گفته که نخست دزد او را در داخل موتر نوع ملی‌بس اخطار می‌دهد و می‌گوید: «برادر چند دقیقه بعد این تلفن صاحب نو پیدا می‌کند.» اما شیرزاد این اخطار او را جدی نمی‌گیرد. چند لحظه بعد «نوکیای نوع N8 حاجی شیرزاد، صاحب نو پیدا می‌کند»؛ چیزی که صاحب اصلی مبایل یا جدی نگرفت و یا هم شوخی فکر کرده بود. بله، به همین سادگی.
اما فردوس فرامرز، سخن‌گوی فرماندهی پولیس کابل در گفت‌وگو با هفته‌نامه اوگل گفت که پولیس در راستای جلوگیری از این مشکل اجتماعی- امنیتی، اقداماتی را روی دست گرفته است.
آقای فرامرز افزود که جمع‌آوری موترسایکل‌های بدون اسناد، جمع‌آوری و بازداشت افراد «ولگرد» و بایومتریک آن‌ها و همچنان گزمه‌های مشترک در ساحات جرم‌زا، از عمده‌ترین اقداماتی است که پولیس کابل روی دست گرفته است.
سخن‌گوی فرماندهی پولیس کابل گفت که تنها در جریان ماه عقرب سال روان، بیش از ۳۰ مورد سرقت اجناس و مبایل در قوماندانی امنیه کابل به ثبت رسیده است.
دزدان مبایل در شهر کابل به همین سادگی کارشان را انجام می‌دهند و موفق به فرار از ساحه می‌شوند. ساکنان پایتخت ادعا می‌کنند که در برخی موارد، حتا بعضی مأموران پولیس نیز با باندهای مجرمین ارتباط دارد و به همین دلیل، پولیس تاکنون موفق به پیش‌گیری از این معضل اجتماعی- امنیتی نشده است. ادعایی که پولیس همواره آن را بی‌اساس دانسته و رد کرده است.
به گفته‌ی کسانی‌که با هفته‌نامه اوگل تجارب‌شان را در میان گذاشته‌اند، وقتی در روز روشن و در چند قدمی حوزه‌ی پولیس، دزدان بتوانند آزادانه فعالیت داشته باشند، به این معنا است که «پولیس ناکام است.»
اما سخن‌گوی فرماندهی پولیس کابل می‌گوید که مجرمین و سارقین، از مجرای قانون با قاطعیت و برخورد جدی پولیس مواجه خواهند شد تا در آینده دست به چنین اعمالی نزنند.
عوامل و راه‌های جلوگیری چیست؟
یکی از دلایل عمده‌ی افزایش دزدان مبایل در شهر کابل، بدون شک فقر و بی‌کاری است. اما دلیل عمده‌تر آن عدم برخورد جدی و قانونی پولیس با سارقین است. زمانی‌که فردی به اتهام سرقت اموال مردم بازداشت می‌شود، بدون آن‌که پولیس به پرونده‌ی متهم رسیدگی کند، دوباره رها می‌شود. چنین برخورد با متهم و مجرم، باعث می‌شود که مجرم دلیرتر و با دل‌جمعی بیش‌تر به دزدی‌اش ادامه دهد.
موجودیت بازار برای خرید و فروش مبایل‌های دسته‌دوم نیز سبب می‌شود تا دزدان به این حرفه‌ی‌شان ادامه دهند. در ساحه پل‌سوخته، زیر پُل کوته سنگی، جاده‌ی نادرپشتون و همچنان در اکثر فروشگاه‌های شهر کابل، مبایل‌های دسته‌دوم که تعداد زیاد آن‌ها سرقت‌شده هستند، خرید و فروش می‌شوند.
در قسمت جلوگیری از دزدی مبایل، بسیاری مصاحبه‌شوندگان روی فعال شدنِ پولیس و همچنان برخورد جدی و قانونی با مجرمین تأکید کرده‌اند. به باور بسیاری آن‌ها، تا زمانی‌که پولیس به‌حیث مجری قانون و تأمین کننده‌ی امن و نظم عامه، فعالانه با مجرمان روبه‌رو نشود، جرایم نه‌تنها کاهش نمی‌یابد بلکه روزبه‌روز بیش‌تر می‌شود.
الیاس نواندیش یکی از مصاحبه‌شوندگان می‌گوید «وقتی یک دزد باخبر شود که دزد دیگر به جرم سرقت مبایل یا کیف پول کسی محاکمه شده است، طبعاً میزان جرایم کاهش پیدا می‌کند.»
از سویی هم رضا عارفی که خود نیز تجربه‌ی به سرقت رفتن مبایلش را دارد و در حال حاضر در ایران زندگی می‌کند، می‌گوید که در آن کشور، اگر مبایل کسی دزدیده شود و به پولیس شکایت کند، در صورتی‌که مبایل از قلمرو آن کشور خارج نشده باشد، قابل ردیابی است و پولیس مسوولیت دارد آن را پیدا کرده و به صاحبش برگرداند.
همچنان به گفته‌ی آقای عارفی، موارد خرید و فروش مبایل‌های دسته دوم در آن کشور بسیار اندک است؛ مگر اینکه فروشنده/ فروشگاه تضمین کند که جنس فروشی، صاحب دیگری ندارد. در غیر آن، هیج‌کسی جرأت نمی‌تواند مبایل دسته‌دوم را بخرد. عارفی ادامه می‌دهد که در کابل فروشگاه‌های جنس دسته‌دوم به مراتب بیش‌تر از دسته‌اول است. به باور وی، دولت باید جلو فروش مبایل‌های بدون سریال نمبر را بگیرد و خریدوفروش این جنس، باید به‌طور بسته‌بندی شده صورت بگیرد.
آقای عارفی عملی ساختنِ این تجربیات بیرونی را در افغانستان هم کارا می‌داند و می‌گوید در صورتی‌که این موارد در کشور ما نیز پیاده شود، جلوی پدیده‌ی مبایل‌دزدی به مرور زمان گرفته خواهد شد.
کابل به بهشت دزدان مبایل تبدیل شده است. هرچند وزارت داخله و فرماندهی پولیس کابل به تازگی در راستای کاهش جرایم و سرقت‌ها، به جمع‌آوری و بایومتریک افراد «ولگرد» اقدام کرده‌اند. اما در کنار این اقدامات، ایجاد قوانین سخت‌گیرانه و در نظر گرفتن مجازات سنگین برای کسانی‌که به جرم دزدی مبایل گرفتار می‌شوند، می‌تواند یکی از راهکارهای بسیار کارآمد در این راستا باشد. اینکه این امر چه‌قدر برای کاهش جرایم اثر مثبت می‌گذارد؟ قابل پیش‌بینی نیست. اما باشندگان پایتخت خواستار برخورد جدی پولیس با مجرمین و دزدان شده‌اند.
منبع: اوگل